YAKIT FİYATLARINDAKİ ARTIŞ YENİ BİR FIRSAT MI ?

Trafik bilgi hizmeti INRIX dünyadaki şehirlerin 2021 yılı için trafik sıkışıklık oranlarının yer aldığı raporu yayınladı. Geçtiğimiz 10 yıllık süreçte genel olarak ilk 5 içinde görmeye alıştığımız İstanbul salgının etkileri ve uygulanan kısıtlamalarla 2021’de 10. sırada yer aldı. İlk 100 şehir arasında Türkiye’den İstanbul haricinde listede 19. sırada yer alan Bursa ve 70. sıradaki Ankara da bulunuyor. İzmir ise 124. sırada yer alan Türkiye’den diğer bir şehir oldu. İstanbul özelinde 2021 ve 2020 yıllarını kıyasladığımızda ise salgın şartlarına bağlı olarak 2021’de trafik sıkışıklığının bir önceki yıla göre arttığını söyle biliriz. Bunun en önemli nedenlerinden biri olarak da toplu taşımaya olan talebin düşmesidir.

Kaynak: Jon Anderson/Flickr

Bir diğer çarpıcı istatistik ise, trafik navigasyon sağlayıcısı TomTom’dan geldi. Sıradan bir İstanbullu geçen yıl yoğun saatlerde trafikte ortalama olarak sekiz gün, 8 saat kaybetti.

İstanbul’da kayıtlı dört milyondan fazla özel araç var. Trafikte dolaşan bu araçlar Aralık ayının son haftasına kadar trafiğin yoğun olduğu saatlerde yüzde 80 trafik yoğunluğuna neden oldu. Ancak akaryakıt fiyatlarındaki artış eğilimi ve bu trendin devam etmesi ile Ocak 2022’de trafik yoğunluğu 55’e düştü.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından sağlanan toplu taşıma verilerine göre de Ocak ayının ilk haftasında metroyu kullanan vatandaş sayısı yaklaşık 700 bin kişi artarak 14,2 milyon yolcuya ulaştı.

Muhtemelen akaryakıt zamlarıyla ilişkili olarak İstanbullular daha çok otobüs ve metrobüs kullandı. Keza paylaşılan veriler de Ocak ayının ilk haftasında yedi günlük toplam sefer boyunca, Aralık ayına göre 13,7 milyon daha fazla yolcu taşıyarak toplamda 37,9 milyon yolcuya ulaştı.

Diğer etkileyici bir çalışma ise Ankara merkezli ISSD Bilişim ve Elektronik A.Ş. tarafından Bursa özelinde yürütüldü. ISSD veri ekibi tarafından açıklanan çalışma sonuçlarına göre, akaryakıt artışlarına bağlı olarak Bursa Küçük Sanayii-Şehir Merkezi istikametinde seyahat süreleri son 2 ayda %22 oranında azaldı.

Küresel düzeyde akaryakıt ve enerji fiyatlarındaki bu astronomik artışı bir kriz gibi değerlendirsek de bu krizi petrol ithalatçısı bir ülke olarak nasıl fırsata çevirerek şehirlerimiz için sürdürülebilir ulaşımı nasıl tahsis edeceğimizi düşünmeliyiz. 1970’lerdeki petrol krizini fırsata dönüştüren Danimarka ve Hollanda gibi ülkeler burada ilham verici örnekler olarak karşımıza çıkıyor. Hem toplu taşıma seçenekleri hem de toplu taşıma sistemi ile bütünleşik ve etkileşimli güvenli ve erişilebilir ulaşım (bisiklet ve yürüme) ağları kurarak bütün dünyanın sürdürülebilir ulaşım özelinde örnek aldığı şehirleri yarattılar. Akaryakıt fiyatlarının kullanıcı davranışları üzerindeki bu değişimi kalıcı hale getirmek için yerel ve ulusal ölçekte sürdürülebilir ve temiz kent içi ulaşım özelindeki mevcut stratejileri ve planlamaları uygulama noktasında da devreye sokmalıyız.

 

*Celal Tolga İmamoğlu tarafınan kaleme alınan bu yazı Yol Teknolojileri Dergisi Ocak-Şubat 2022 sayısında yayınlanmıştır.